Yazarımız, Üstat Prof. Dr. İbrahim Öztek ülkemizin ilk judocularından olup, bugüne dek binlerce judocu yetiştirmiştir.
Öztek hoca, Türkiye’nin judoda duayenlerinden ve akademisyenlerindendir. Milli sporculuğunun yanında eğitimciliği antrenörlüğü ile Türk judosuna sayısız antrenörler kazandırmıştır. Uzun yıllar judonun federasyon başkanlığını yapmıştır.
Türk sporunun her dalında emeği olan Öztek hoca, Türk’lerin yaptığı aba güreşi başta olmak üzer her spor dalını incelemiş, kendisinde bizzat uğraşmıştır. Bu yazı dizisinde Öztek hoca, Türklerin eski bir spor dalı olan ağaç güreşini Halil Kağan Öztek’le araştırarak masaya yatırmış ve Türk spor camiasına armağan etmiştir.
Zevkle okuyacağınızı tahmin ediyorum.
Saygılarımla..
Selami Çelebi
Judo Taekwondo Halter Antrenörü
Uluslararası Hakem – Gazeteci-Yazar
AĞAÇ GÜREŞİ
PROF. DR. İBRAHİM ÖZTEK – HALİL KAĞAN ÖZTEK
Ağaç Güreşi ya da başka bir deyişle “Çubuk Çekme” Yakut milli sporudur. İlk bakışta basit gözükse de aslında benzersiz bir spordur. Ağaç güreşi, müsabıkların birbirleriyle temas etmeden, birbirlerini sarsmadan ve fırlatmadan yapılan tek mücadele sporudur.
Ayrıca bu spor, yarışma sahasının oluşturulmasının basitliği, masrafının az olması, kurallarının çok açık olması, galibiyet ve mağlubiyet durumunda karar vermenin tartışmaya meydan vermeyecek şekilde kolaylığı ve sporcusunun sergilediği oyunun ortada gözler önünde oluşu nedenleri ile Olimpik olmaya son derece müsait bir spordur.
Ağaç güreşi bütün vücut kaslarının çalışmasını gerektirmektedir. Yarışmanın süresi kısa olduğu için bu kısa müsabaka süresinde yani müsabaka boyunca aynı anda kol, bacak, karın, kalça, ense, boyun, sırt, kafa ve tüm gövde kasları çalışmaktadır. Bu nedenle geçmişte temel spor kazanımı olan iyi gelişmiş bir sporcu Ağaç Güreşinde başarı kazanabilir.
YARIŞMA ALANI
Ağaç Güreşi demokratik bir spor olup, farklı yaşlardaki kadın ve erkek sporcuların rakip olmasına olanak sağlar. Aynı zamanda bu spor için gerekli aletler bir çubuk ile iki yandan dengelenmiş ortada bir levhadan ibaret olduğundan, sporu yapmak için gerekli maliyet çok düşüktür.
YARIŞMANIN BAŞLAMASI
Ağaç Güreşi, eski tarihlerden günümüze uzanan bir gelenektir. Kültürel kaynaklar bütün genç Yakut’ ların gerçek bir erkek ve savaşçı olabilmesi için bazı belirgin özelliklere sahip olması gerektiğini söyler. Bu spor kişiye; kuvvet, el çabukluğu, hızlılık, dayanıklılık, cesaret ve yaşama gücü gibi fiziksel ve ruhi özellikler kazandırmaktır.
Ağaç Güreşi yıllardır basit bir ekipmanla her yerde yapılabilmektedir. Herhangi bir spor salonu, bahçe veya çayır gibi alanlar bunun için müsaittir. Evde, mahalle arasında bile çalışılması veya yarışma düzenlenmesi mümkündür.
HAKEMLER-SPORCULAR
Kışın -70, yazın ise +40 derece santigrat arasında değişen bir iklimde yaşamak Saka’lar için gerçek bir yaşam mücadelesi gerektirir. Bu nedenle Saka halkı her zaman doğal fiziksel egzersizler ve müsabakalar yapmaktadırlar. Ağaç Güreşi yapmış olan bütün Yakut sporcuları uluslarası başarılar ile ün kazanmaktadırlar. Yakut olup da Ağaç Güreşi yapmamış hiç kimse yoktur. Günümüzde Platon Platonov, Okko Bukhatyr, Nikolai Kolodko, Anatoly Baishev, Yevgeny Sivtsev, Nikolai Diakonov ve Ivan Belolyubsky gibi çok güçlü, kendileri ile gurur duyduğumuz sporcularımız yetişmiştir.
Modern tarzda Ağaç Güreşi ilk kez Saka Olimpiyat oyunlarında serbest sitil güreş kategosiyle uygulanmıştır. Yakut dilinde ahşap çubuk anlamına gelen “MAS” kelimesi İngilizce’ de güreş anlamına gelen “WRESTLING” kelimesi ile birleştirilmiş ve uluslararası alanda bu spor MAS WRESTLING olarak adlandırılmıştır. Yakut sporu bu isim ile dünyada tanınmıştır.
STADYUMDA YARIŞMA-ZOR MÜCADELE
Ağaç Güreşindeki yarışmacılar en az 4-5 metre boyutlarında, 60 cm yüksekliğinde sabit, düz ve kaygan olmayan bir platform üzerinde yarışırlar. Bu platform üzerinde yüzyüze oturan yarışmacılar ayaklarını karaçam ağacından yapılan, yere dik duran ve her iki ucundan yere sabitlenmiş bir tahtaya dayarlar. Bu pürüssüz tahta 180-200 cm uzunluğunda, 22-24 cm genişliğinde ve 5 cm kalınlığında olup, üst köşelerinden çevrelenmiş ve sabitlenmiştir. Sabitleyiciler 50 cm uzunluğunda; 20 cm genişliğinde ce 20 cm kalınlığında olup; tahtadan 2-4 cm daha alçaktır. Çubuk huş ağacından yapılmıştır. Gençler, büyük kadınlar ve erkekler 50 cm. uzunluğunda 33 mm. çapında , çocuklar ise 30 mm çapında çubuk kullanırlar.
Cinsiyet, Yaş ve Sikletler:
Erkekler (18 yaş ve üstü) – 56, 62, 68, 74 ,82 ,90 ,105 ve 105 üstü
Kadınlar (18 yaş ve üstü) – 50, 56, 62, 68, 74, 82 ve 82 üstü
Gençler (15-17 yaş) – 45, 50, 56, 62, 68, 74 ve 74 üstü
Seçim hakkını kazanan sporcu çubuğu içten ya da dıştan tutma hakkına sahiptir. Hakemin “Olor” komutuyla sporcular yüzyüze bakacak şekilde ayaklarını ortadaki tahtaya dayar. Tahta çubuğu tutarak karşılıklı oturur. Başlangıçta çubuk sporcuların üstünde durduğu platforma paralel olmalıdır. Çubuğu tutan eller ve parmaklar üst üste gelmemeli ve birbiriyle çakışmamalıdır.
GENÇ ERKEKLER-KIZLAR
Olor (Otur), Belem (Hazır ol) ve Che (Başla) komutlarını içeren mücadeleye hazırlık aşması yaklaşık 1 dakika kadar kısa sürmektedir. İlk sporcu çubuğu içten tutar ve ikinci sporcu da çubuğu dıştan tuttuğu anda artık tarafların o çubuğu bırakma şansları yoktur. Mücadele “Belem!” ve “Che!” komutlarıyla başlar. Taraflardan biri mücadeleyi kazandığında hakem eliyle kazanan tarafı gösterir ve “Tokhto!” (Dur!) komutuyla müsabakayı sonlandırır.
Şüpheli pozisyonlarda başparmaklar yukarıda, diğer parmaklar yumruk olacak şekilde kollarını ortaya uzatır ve “Tokhto!” (Dur!) komutuyla müsabakayı durdurur. Her bir mücadele yaklaşık 2 dakikadan az sürer. Rövanşta sporcular çubuğu bir önceki mücadeleden ters yönde tutarlar. İlk maçta berabere kalınırsa, hakem yeniden kura çeker ve kazanan sporcu yine çubuğu içten ya da dıştan tutma seçeneğine sahip olur.
Olor komutundan Tokhto komutuna kadar sporcular aşağıdaki hareketleri yapamazlar;
- Rakibin elini sıkma, temasta bulunma
- Che komutundan önce çubuğu çekme
- Çubuğu tek bir yandan tutmak
- Çubuğu bırakmak, tekrar tutmak, döndürmek
- Çubuğu yada kolu karşı tahtanın öbür tarafına (rakibin bölgesine) geçirmek
- Bacakları, vücut ya da kafayı, tahtayı sabitleme noktalarının ilerisine geçirmek
- Çubuğu dikey ya da yatay olarak 90 derecenin üstünde döndürmek
Uyarılma Durumları;
- Yasak tutuş ya da hareketler
- Che komutundan önce ana ve yan hakemler çubuğu her iki ucundan tutarken; çubuğu ilk bırakan sporcu
- Sporcunun yasak tutuş ya da hileli hareket sayesinde mücadele kazanması durumda uyarı verilir; hileli başarı iptal edilir ve mücadele devam eder.
- Mücadele boyunca iki uyarı alan sporcu mücadeleyi kaybeder.
Bir sporcu birçok yasak davranıştan ötürü disiplin kuruluna verilirse yarışmalardan çıkarılır.
ÇİFT YARIŞMACILAR GALİBİYET
Mücadeleyi Kazanma Durumları;
- Sporcunun çubuğu kendi üstüne çekmesi
- Sporcunun çubuğu rakip ile birlikte üstüne çekmesi
- Sporcu hamleleriyle rakibinin ayaklarını tahtadan ayırdığında
- Rakip mücadele sırasında 2. uyarıyı aldığında
- Sporcunun bölgesine (tahtanın öteki tarafı) rakibin bacağı (ya da bacakları) geçtiğinde
- Rakip eliyle (ya da elleriyle) sopayı bıraktığında
- Tahtanın bitiş noktalarına rakibin vücudunun herhangi bir noktası temas ettiğinde
Bütün Yarışmalar Sonunda Sporcunun Zafer Kazanması Durumu;
- Bir yarışma boyunca 2 mücadele kazanılması
- 2-0’ lık skor durumunda rakibin 1 dakika içinde platforma girememesi
- 2-0’ lık skor durumunda yaralanma sebebiyle rakibin mücadeleye devam edememesi
- 2-0’ lık skor durumunda rakibin yarışmadan elenmesi
Mücadeleyi kazanan sporcunun hanesine 1 puan yazılır.
İtiraz Anonsunun Yapıldığı Durumlar
- Her iki yarışmacının aynı anda düşmesi ve mücadeleye devam edememeleri
- Hakemlerin anlaşmazlık durumu
- Çubuk Kırıldığında
- Her iki sporcu da aynı anda çubuğu bıraktığında
NOT: Ağaç Güreşi Türk’lerin gerçek Ata sporlarından biridir. Geleneksellikten güncelliğe
ulaşmıştır. Kuzey ve Orta Asya Türk devletlerinde veya özerk Türk cumhuriyetlerinde çok iyi bilinmesine ve yapılmasına karşın, Türkiye’de ilk kez yayınlanmaktadır. 2013 yılında Hatay’da yapmış olduğumuz 4. Uluslar arası Aba Güreşleri sırasında Yakutistan’dan gelen kardeşlerimizin vermiş oldukları kitaplar ve bilgiler çerçevesinde bu yazı hazırlanmıştır. Bundan böyle çalışmaları da gerçekleştirilecektir.
YORUMLAR