Nöbetçi Eczaneler
Bu projeksiyona göre, 2075 yılına gelindiğinde Türkiye’de her üç kişiden biri yaşlı statüsünde olacak. Çalışan nüfus azalırken yaşlı nüfusun artması, emeklilik sisteminde ciddi reformlar yapılması gerekliliğini ortaya koyuyor.
Çalışan Azalacak, Yaşlı Artacak!
2023 yılında çalışma çağındaki nüfus oranı yüzde 68.3 iken, bu oranın 2050’de yüzde 61.9’a, 2075’te yüzde 55.9’a ve 2100’de ise yüzde 54.6’ya gerilemesi bekleniyor. Bununla birlikte, yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı 2023 yılında yüzde 10’u aşmış durumda. Bu oran, 2050’de yüzde 23.1’e, 2075’te yüzde 31.7’ye ve 2100’de yüzde 33.6’ya ulaşacak. Bu demografik değişiklikler, emeklilik sisteminde köklü reformların gerekli olduğuna işaret ediyor.
Günümüzde 1.65 çalışan, 1 emekliyi finanse ediyor. Ancak ilerleyen yıllarda çalışan nüfusun azalması ve yaşlı nüfusun artmasıyla birlikte bu oran daha da kötüleşebilir. Bu durumda, emeklilik sisteminde finansal sürdürülebilirlik sağlamak amacıyla yeni düzenlemeler kaçınılmaz hale geliyor.
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) Devrede
Bu sorunları çözmek için hükümet tarafından duyurulan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) de gündeme geldi. TES ile birlikte, emeklilere ikinci bir emeklilik fırsatı sunulması planlanıyor. Bu sistem, çalışanların BES (Bireysel Emeklilik Sistemi) gibi bir ek emeklilik sistemi ile daha güvence altına alınmasını amaçlıyor.
TES kapsamında işverenlere ekstra bir maliyet getirmeden, çalışanların ikinci bir emeklilik için prim ödemeleri gündeme gelecek. BES’te olduğu gibi, çalışanların sistemden çıkma opsiyonunun olmayacağı bu düzenleme, işverenin maliyeti artmadan sürdürülecek.
“3 Çalışan 1 Emekliyi Finanse Etmeli”
Emeklilik sisteminde yaşanan zorlukları değerlendiren Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram, milliyet.com.tr‘ye yaptığı açıklamalarda, “EYT ile birlikte emeklilik sisteminde çalışan sayısının emekliye bakma oranı geriye gitti. Şu anda 1.65 çalışan, 1 emekliyi finanse ediyor. Ancak normal şartlarda 3 çalışan 1 emekliyi finanse etmeli. Bu durum, devletin emeklilik sisteminde finanse edeceği tutarı artırıyor” dedi.
Bayram, mevcut SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) sisteminin yeniden revize edilmesi gerektiğini belirterek, “Sadece SGK primleri emekli maaşlarına ilişkin değildir. Bu maaşlara sağlık sistemine aktarılan tutarlar da dahil oluyor. Artık SGK sisteminin yeniden düzenlenmesi gerekmektedir” ifadelerini kullandı.
ABO, Milli Gelir ve Enflasyon Gözden Geçirilmeli
AK Parti hükümetinin göreve geldikten sonra SGK sisteminde reformlar yaptığını hatırlatan Bayram, emeklilik sisteminde yapılan yeniliklerin ve birleştirmelerin önemine değindi. Ancak günümüz şartlarına göre enflasyon ve büyüme oranlarındaki büyük farklılıklar nedeniyle emeklilik maaşlarında ciddi dalgalanmalar yaşandığını belirtti. Bayram, “Emekli maaşlarının hesaplanmasında kullanılan Aylık Bağlama Oranı (ABO), enflasyon ve emeklilerin milli gelirden alacakları payların tekrar gözden geçirilmesi gerekmektedir” dedi.
EYT Sonrası Yeni Düzenlemeler Gerekli
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinin ardından SGK sistemindeki Hazine yardımlarının azaltılması için yeni düzenlemelerin yapılması gerektiğini belirten Bayram, “Şu anda aylık bağlama oranları, yaş kriterleri gibi sistemin EYT sonrası tekrar düzenlenmesi gerekmektedir” dedi. Enflasyon ve büyüme oranlarının yüksek olduğu yıllarda emekli olanların daha yüksek maaşlar aldığına dikkat çeken Bayram, bu durumu düzeltmek amacıyla yeni formüllerin geliştirildiğini söyledi.
Reform Çalışmaları Ne Zaman Hayata Geçecek?
Reform çalışmaları, Orta Vadeli Program’a (OVP) dahil edildi. Bayram, Bağkur ve SGK’nın prim günlerinin eşitleneceğini ve böylece Bağkur’luların daha erken emekli olabileceğini belirtti. 2026 sonuna kadar emeklilik sisteminin tamamen gözden geçirilmesi ve gerekli kanuni düzenlemelerin yapılması bekleniyor.
Bu süreçte, SGK, Bağkur ve Emekli Sandığı’nın topyekün ele alınarak daha fazla prim ödeyenin daha fazla maaş alacağı, daha az prim ödeyenin daha az maaş alacağı bir sistemin devreye gireceği öngörülüyor. Ayrıca, 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası sigorta girişlerine göre farklılık gösteren emeklilik maaşı hesaplama yöntemlerinin tek bir düzene indirilmesi planlanıyor. Bu sayede, daha önce emekli olanlar için oluşabilecek mağduriyetlerin giderilmesi ve herkesin ödemiş olduğu prime göre maaşlarının yeniden düzenlenmesi amaçlanıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2024 yılını “Emekliler Yılı” ilan etmesi de reform çalışmalarının ciddiyetini gösteriyor. Bu kapsamda emekliler için emekliler.gov.tr adlı bir platform oluşturuldu ve THY, PTT Kargo gibi birçok kurumla emekliler lehine anlaşmalar yapıldı.