DOMATESTE ÇÜRÜK ÇARIK BEDELİ

Dahası var, pazar açma bedeli ve eleman çalıştırma ücreti…
Elektrikte kayıp-kaçak bedeli ve sayaç okuma ücretlerinin tüketiciden alınması yasallaşınca pazarda domates satan esnaf da domateste çürük çarık bedeli almaya başladı.
Olayı özetliyorum izninizle: Pazara gittim, domates tezgâhına yanaştın ve fiyatını sordum. 3 liraymış. Satıcıya iki kilo vermesini söyledim. O poşeti uzatırken ben de 5 liralık kâğıt paranın üzerine 1 lira bozuk para koyarak vermeye çalışıyordum.
Hayır dedi pazarcı, 10 lira vereceksiniz. Şaşırmadım desem yalan olur. Şaşkınlığımı görmüş olacak ki açıklama yapma nezaketi gösterdi.
Amca dedi, şöyle bir etrafına bakar mısın? Fındıklıktan başka bir şey görebiliyor musun? Göremiyorsun… Demek ki bu domatesler buralarda yetişmiyor. Biz bu domatesleri dışarıdan getiriyoruz.
Doğru söylüyordu. Domates dışarıdan geliyordu. Devam etti pazarcı;
Şimdi bu domatesler yolda eziliyor ve çürüyor. Biz de ezilen domatesleri çöpe atmak zorunda kalıyoruz. Bu kaybı cebimizden verecek değiliz ya. Fiyatlara yansıtıyoruz ve kilo başı 1 lira ilave ediyoruz domateslere.
Bir yaşıma daha girmiştim.
Yani domateste çürük çarık bedeli… Evet, tam da buydu. Satıcı çürüyen ve ezilen domateslerin bedelini tüketiciye yansıtıyordu.
Peki, diyelim ki kilosu 4 lira; pazarcı kilosundan 5 lira istiyordu. Bu nasıl işti!
Pazarcı iyi bir esnaftı, müşterisini ikna etmek için elinden geleni yapıyordu.
Onun elinde iki kiloluk domates poşeti benim elimde 6 lira öyle konuşuyordu.
Amca, şu tezgâha bir bakar mısın? Bak kaç kişi çalışıyoruz? Hanım da çalışıyor oğlan da… Oğlanı bugün okula göndermedik, derslerinden geri kaldı garibim…
Elbette çalışacaksınız. Aferin… Ama oğlanı okula göndermekle hata etmişsin dedim.
Hanıma ikimiz yetişemiyoruz dedi. Sonra da o 1 liralık farkı açıkladı.
Meğer kendi gündeliğini ve hanımla çocuğun çalışma bedelini de domates fiyatlarına yansıtmışlar. Yani onların işçilik ücretlerini de domates alanlar ödeyeceklermiş.
O farkı da koyunca domates 5 lira oluyor. Hesap vallahi doğru!
Domates satış bedeli…
Pazarcı herhalde şaka yapıyordu. Ayaküstü yorgunluk atıyordu.
Olacak iş değildi… Çürüyen domateslerin parasını ve tezgâhta çalışanların ücretini fiyatlara yansıtmak biraz garip bir uygulama değil miydi? Ne günlere kalmıştık!
Bunları düşünürken pazarcıya nasıl baktığımı hatırlamıyorum ancak pazarcının sözleriyle kendime geldim.
Amca, Elektrikte kayıp kaçak bedeli ödüyorsun bir şey demiyorsun,
Sayaçları okumaya gelen elemanların ücretini veriyorsun sesin çıkmıyor da pazarcının çürük domates bedeliyle tezgâhta çalışanların ücretini ödemeye gelince neden öyle tuhaf tuhaf bakıyorsun? Ne farkı var onunla bunun…
Binlerle, milyonlarla alanlara bir şey demiyorsunuz şurada pazarda üç kuruşluk fark koyunca şaşırıp kalıyorsunuz.
Diyecek bir söz bulamadım, alsam mı almasam mı derken bir başka pazarcının bağırmasını duydum: Gel vatandaş gel diyordu, bu tezgâhta çürük çarık bedeli ve tezgâhta çalışma ücreti almıyoruz.… Domates 3 lira.
Allah’tan pazarda alternatif fiyat sunanlar ve hizmet verenler vardı. Ondan da alabilirdim iki kilo domatesi… Öyle de yaptım. Ama haftaya tüm pazar esnafının örgütlenerek aynı fiyatı koymalarından korkarım.
Elektrikte kaçak kayıp bedeliyle sayaç okuma ücretlerini ödeyeceksek neden pazarcının çürük domates bedelini ödemeyelim. Emsal gösterecekleri yasa bile var.
Bu anlatılanlar tamamen hayal ürünüdür, pazarcılarımıza bol kazançlar diliyorum.